مترجم : محمد ابراهيم نژاد



دستگاه اسكلتی پرندگان ويژگی منحصر به فرد فراوانی دارد. به طور كلی ، استخوان ها ، به ويژه در انواع تيز پرواز ، بسيار سبك است. اين امر جهت كاهش وزن مخصوص پرنده در نتيجه نگهداری آن در هوا به كمك بال ها ضروری است. به علاوه استخوان های دراز آنها حفره های هوا داری دارند ، كه به دستگاه تنفسی متصل است. استخوان های جمجه در اغلب بخشها به طوری به هم جوش خورده اند كه شيار ها و درزهای ارتباطی محدود ناپديد شده است. آرواره های بالايی وپائينی به مقدار زياد طويل شده و منقار را به وجود آورده است. پرندگان معاصر به طور كامل فاقد دندان هستند. هر يك از دو شاخه آرواره پائينی آنها از پنج استخوان تشكيل يافته و به وسيله استخوان چهار گوش متحرك ، به جمجمه متصل است. استخوان های كاسه چشم خيلی بزرگ است و به وسيله ديواره نازك بين كاسه چشمی از يكديگر جدا شده و محفظه مغزی را به عقب رانده است.جمجمه از طريق كونديل پس سری منفردی به اولين مهره گردنی متصل است.

ساختار سقف دهان پرندگان يكی از ويژگيهايی كه مدت ها در رده بندی گروه های بزرگ به كار رفته است. تشخيص اين ويژگی ها بر پايه شكل استخوان های ومر و اينكه اين استخوان ها و همچنين استخوان های آرواره ای كامی به يكديگر جوش خورده اند يا خير بنا شده است.

ستون مهرهای پرندگان دارای تنوع زيادی است. تعداد مهره های گردنی زياد و از اين لحاظ در پرندگان بيش از ساير مهره داران معاصر تنوع دارند. اين مهره ها به دليل داشتن ستون مفصلی زينی شكل در دو طرف جسم مهره ، كه به وضعيت ستروسلوس معروف است ، قابليت تا شوندگی ويژه ای دارد. مهره های سينه ای_قدامی دارای مختصر تحركی هستند ، ليكن مهره های سينه ای ، خلفی ، كمری خاجی و دمی_قدامی به كمربند لگنی جوش خورده و قطعه ای به نام سين ساكروم به وجود می آورد. چند مهره آزاد دمی پهن شده و مهره های دمی انتهايی ، جوش خورده و قطعه ای منفرد به نام پيگوستل راساخته اند ، كه به دم كوتاهی ختم می شوند.

دنده های پرندگان پهن است ، و همه آنها بجز اولی و آخری در عقب خود زوائدی به نام زوائد قلابدار دارند ، كه بر روی دنده مجاور قرار می گيرد. استخوان جناغ بسيار پهن و كشيده است و برای اتصال ماهيچه های پرواز به كار می رود.

جناغ سينه تيغ دار يا كارينات است. تيغه پهن و طويل مزبور كه از خط ميانی جناغ سينه به پائين امتداد دارد بخش اضافی است كه باعث افزايش سطح اتصال ماهيچه ها می شود.

 

با آنكه استخوان های پرندگان نسبتا سبك هستند ، اما جوش خوردگی اغلب مهره های تنه به لگن خاصره و اتصال محكم آنها به جناغ سينه ای بسيار بزرگ از طريق دنده های پهن ، شبكه استخوان بندی بسيار قوی ايی را به وجود آورده است. اين ويژگی ها موجب گرديده است تا پرنده بتواند به آسانی خودش را در هوا جلو براند.

استخوان كتف پرندگان طويل وباريك است ، در حالی كه استخوان غرابی نسبتا كوتاه و كلفت است. ترقوه ها به هم جوش خورده و استخوان چنگالی يا استخوان شانس را تشكيل می دهند.

مشهود ترين تغيرات اسكلتی اندام های حركتی جلويی در استخوان های مچ ، كف و انگشتان به وجود آمده است. در بخش انتهايی مچ ، مجموعه استخوانی به نام مچ دستی-كف دستی قرار دارد كه عبارت است از بعضی از قطعات مچی ساير مهره داران و دومين ، سومين و چهارمين استخوان های كف دستی يا متا كارپال. چهار استخوان كوچك كه از سه انگشت باقی مانده است به قطعه مچ دستی_كف دستی متصل شده است.

اگرچه اندام های حركتی عقبی به اندازه اندام های حركتی جلويی تغيير شكل نيافته اند اما ويژگی های جالب توجه ای دارند. نازك نی نسبتا كوچك و بخشی از آن به درشت نی جوش خورده است. اين مجموعه به نام درشت نی ای_مچی ناميده می شود.

بقيه استخوان های مچ پا به دومين ، سومين و چهارمين استخوان های كتف جوش خورده و يك قطعه استخوان به نام مچ پايی_كف پايی را به وجود می آورد. باقيمانده ای از اولين استخوان كف به وسيله زردپی هايی به اين استخوان متصل شده است. پرندگان بيش از چهار انگشت پا ندارند ، و اين تعداد نيز گاهی تا سه عدد كاهش يافته و در شتر مرغ دو عدد است.