اوازباسترک قهوه ای ( Brown Thrusher ) در آوازخوانی رکورد دار است. او بیش از دو هزار آواز مختلف اجرا میکند. سعد ( Sedge Warbler ) نیز میتواند آوازهای طولانی و پیچیده ای بخواند. امکان ندارد سعد نر در طول عمر خود آوازی را دوبار به طور یکسان اجرا کند. هر آواز او تقریبا از 50 جزء تشکیل شده است که ترتیب و انتخاب آنها دائما تغییر میکند.
سسک های مرداب ( March Wren ) برای تصاحب بهترین باتلاق با هم رقابت میکنند. این پرندهها، بومی مناطق غربی آمریکا هستند. تعداد مرداب های این نواحی محدود است. پرندهی نر آواز میخواند و پس از آن مدتی مکث میکند تا آواز پرندهی رقیب را بشنود. نری که پیچیده ترین آواز را بخواند، بیشتر از همه مورد توجه ماده هاست و زودتر از بقیه جفت یابی میکند. جالب است بدانید که وقتی سسکها از مهاجرت برمی گردند، نرها آنقدر آواز میخوانند تا یک جفت مناسب برای خود پیدا کنند. اما پس از جفت یابی پرنده نر ناگهان آواز خود را عوض میکند و فقط یک آواز ساده و کوتاه اجرا میکند تا محدودهی قلمرو خود را مشخص کند.
برخی گونهها برای گسترش دادن آوازهای خود از صدای سایر پرندگان تقلید میکنند. مشهورترین مقلدان در دنیای پرندگان، چکاوک مرداب، مرغ مقلد، مرغ مینا، سار، مرغ آلاچیق و سینه سرخ آفریقایی هستند. سارهای اسکاتلند صدای گوسفندان را تکرار میکنند، در حالی که گروهی دیگر از سارها در منطقهی اکسفورد انگلستان از موتور اتوبوس تقلید میکنند.
مرغ شاخه نشین در جنگلهای متراکم استرالیا زندگی میکند. او میتواند آواز دوازده گونه دیگر را تقلید کند. وقتی دانشمندان در حال فیلمبرداری از محل زندگی او بودند، او صدای دوربین را یاد گرفت و تعجب همه را برانگیخت. عجیب تر آنکه این پرنده میتواند صدای اره برقی و بوق ماشین را هم تقلید کند.
چکاوک مرداب در زمستان به آفریقا مهاجرت میکند و در تابستان به اروپا بازمی گردد. او علاوه بر آواز پرنده های اروپایی، آواز بسیاری از پرندگان آفریقایی را هم یاد میگیرد. چکاوک آواز 70 نوع پرنده مختلف را میآموزد و تکرار میکند. پرندهی ماده با شنیدن این آوازها میفهمد که او به کدام ناحیه از آفریقا مهاجرت کرده و به احتمال قوی، نری را انتخاب میکند که به همان ناحیه ای رفته که خود او زمستان را در آن گذرانده است.
اگرچه در بیشتر گونهها پرنده های نر آواز میخوانند، اما گاهی مادهها نیز هنرنمایی میکنند. گونه ای از پرندگان ساکن دامنه های آلپ شناخته شده است که در آن، پرنده ماده برای جلب توجه نرها آواز میخواند. جفت گیری با نرهای متعدد، برای او یک مزیت محسوب میشود؛ چون بعدا همهی آنها در پرورش جوجه به او کمک میکنند.
یک نمونه دیگر، توکای بال قرمز است. توکای ماده در فصل زاد و ولد دو نوع آواز میخواند. یک آواز را برای برقراری ارتباط با جفت خود به کار میبرد، ولی آواز دیگر را فقط وقتی میخواند که ماده های دیگر نزدیک شوند. به نظر میرسد آواز دوم نوعی هشدار به پرنده مهاجم باشد.
سینه سرخ اروپایی هم جزء این دسته از پرندهها محسوب میشود. در زمستان پرندهی نر و ماده با هم آواز میخوانند، زیرا هر یک از آنها قلمرو جداگانه ای دارند. این کار به آنها کمک میکند تا در زمستان ( که ذخایر غذایی کم است. ) خوراک کافی داشته باشند.
از این دسته مثالها فراوان یافت میشود. شگفتیهای آواز پرندگان به حدی است که برای کشف آن سالها تحقیق و مطالعه لازم است. نکته مهم این است که آواز پرندگان نه تنها زیباست، بلکه نقش مهمی در ادامهی بقاء آنها دارد